Szczur w bibliotece: Nobel

w dziedzinie literatury

Rok	Imię i nazwisko		Narodowość	Język	Uzasadnienie
1901		Sully Prudhomme	Francja	francuski	za „wybitne osiągnięcia literackie, a zwłaszcza za idealizm, doskonałość artystyczną oraz niezwykłe połączenie duchowości i intelektu”
1902		Theodor Mommsen	Niemcy	niemiecki	„jeden z największych pisarzy historycznych”
1903		Bjørnstjerne Bjørnson	Norwegia	norweski	za „szlachetnie podniosłą i różnorodną poezję, która zawsze wyróżniała się świeżością natchnienia i rzadko spotykaną czystością ducha”, a także za „talent epicki i dramatyczny”
1904		Frédéric Mistral	Francja	oksytański	za „świeżość i oryginalność utworów poetyckich, oddających prawdziwie ducha narodu”
1904		José Echegaray y Eizaguirre	Hiszpania	hiszpański	za „liczne zasługi dla odrodzenia tradycji hiszpańskiego dramatu”
1905		Henryk Sienkiewicz	Polska	polski	za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu”
1906		Giosuè Carducci	Włochy	włoski	„nie tylko za głęboką wiedzę i krytyczny umysł, ale przede wszystkim za twórczą energię, świeżość stylu i siłę liryczną, tak charakterystyczną dla jego poetyckich arcydzieł”
1907		Rudyard Kipling	Wielka Brytania	angielski	za „zmysł obserwacyjny, dojrzałość idei i wybitny talent prozatorski”
1908		Rudolf Eucken	Niemcy	niemiecki	za „poszukiwanie prawdy, przenikającą wszystko siłę myśli, szeroki horyzont, bystrość i sugestywność, z którymi bronił on i rozwijał filozofię idealistyczną”
1909		Selma Lagerlöf	Szwecja	szwedzki	„w hołdzie wielkiemu idealizmowi, błyskotliwej wyobraźni i duchowej przenikliwości, które wyróżniają jej utwory”
1910		Paul Heyse	Niemcy	niemiecki	za „artyzm i idealizm, które demonstrował na przestrzeni całej swojej długiej i płodnej twórczo drogi jako poeta liryczny, dramaturg, powieściopisarz i autor znanych na całym świecie nowel”
1911		Maurice Maeterlinck	Belgia	francuski	za „wielostronną działalność literacką, a w szczególności za utwory dramatyczne, wyróżniające się bogactwem wyobraźni i poetycką fantazją”
1912		Gerhart Hauptmann	Niemcy	niemiecki	„przede wszystkim w uznaniu jego płodnej, różnorodnej i wybitnej działalności w dziedzinie sztuki dramatycznej”
1913		Rabindranath Tagore	Indie	bengalski	za „pełne głębokiego uczucia, oryginalne i przepiękne wiersze, w których z wyjątkowym mistrzostwem wyraziło się jego myślenie poetyckie, będące, według jego własnych słów, częścią literatury Zachodu”
1914	nagrody nie przyznano
1915		Romain Rolland	Francja	francuski	za „wielki idealizm utworów literackich, za współczucie i za umiłowanie prawdy, z którą opisuje on różne charaktery ludzkie”
1916		Verner von Heidenstam	Szwecja	szwedzki	„najbardziej widoczny przedstawiciel nowej ery w literaturze światowej”
1917		Karl Adolph Gjellerup	Dania	duński	za „różnorodną twórczość poetycką i wzniosłe ideały”
1917		Henrik Pontoppidan	Dania	duński	za „prawdziwe opisanie życia współczesnego Danii”
1918	nagrody nie przyznano
1919		Carl Spitteler	Szwajcaria	niemiecki	za niezrównany epos „Wiosna olimpijska”
1920		Knut Hamsun	Norwegia	norweski	za powieść „Błogosławieństwo ziemi”
1921		Anatole France	Francja	francuski	za „błyskotliwe osiągnięcia literackie wyróżniające się wykwintnością stylu, głębokim humanizmem i prawdziwie galijskim temperamentem”
1922		Jacinto Benavente	Hiszpania	hiszpański	za „błyskotliwe mistrzostwo, z jakim kontynuuje tradycje hiszpańskiego dramatu”
1923		William Butler Yeats	Irlandia	angielski	za „uduchowioną twórczość poetycką, oddającą w najwyższej formie artystycznego ducha narodowego”
1924		Władysław Reymont	Polska	polski	za wybitny epos narodowy, powieść „Chłopi”
1925		George Bernard Shaw	Irlandia	angielski	„za twórczość naznaczoną idealizmem i humanizmem, za przenikliwą satyrę, która często łączy się z wyjątkowym pięknem poetyckim”
1926		Grazia Deledda	Włochy	włoski	za „poetyckie dzieła, w których z jaskrawą plastycznością opisuje życie jej ojczystej wyspy, a także za głębię w podejściu do ludzkich problemów w całości”
1927		Henri Bergson	Francja	francuski	jako „znak uznania dla jego jaskrawych i podtrzymujących wiarę w życie idei, a także dla wyjątkowego mistrzostwa, z jakim te idee były wcielane”
1928		Sigrid Undset	Norwegia	norweski	za „niezapomniany opis skandynawskiego średniowiecza”
1929		Thomas Mann	Niemcy	niemiecki	„przede wszystkim za wielką powieść „Buddenbrookowie”, która stała się klasyką współczesnej literatury, i której popularność nieustannie rośnie”
1930		Sinclair Lewis	USA	angielski	za „szlachetnie podniosłą i różnorodną poezję, która zawsze wyróżniała się świeżością natchnienia i rzadko spotykaną czystością ducha”
1931		Erik Axel Karlfeldt	Szwecja	szwedzki	za „wybitne osiągnięcia literackie, w szczególności za idealizm, doskonałość artystyczną, a także niezwykłe połączenie duchowości i talentu, o czym świadczą jego książki”
1932		John Galsworthy	Wielka Brytania	angielski	za „wielką sztukę prozatorską której szczytem jest „Saga rodu F’orsyte’ów”
1933		Iwan Bunin	Rosja	rosyjski	za „surowe mistrzostwo, z którym rozwija on tradycje klasycznej literatury rosyjskiej”
1934		Luigi Pirandello	Włochy	włoski	za „twórczą śmiałość i wynalazczość w odrodzeniu sztuki dramaturgicznej i scenicznej”
1935	nagrody nie przyznano
1936		Eugene O'Neill	USA	angielski	za „prawdziwość i głębię utworów dramatycznych, traktujących w nowy sposób gatunek tragedii”
1937		Roger Martin du Gard	Francja	francuski	za „siłę artystyczną i prawdę w przedstawieniu człowieka, a także najbardziej odczuwalnych problemów współczesnego życia”
1938		Pearl Buck	USA	angielski	za „wspaniały epicki opis życia chińskich chłopów i za biograficzne arcydzieła”
1939		Frans Sillanpää	Finlandia	fiński	za „głębokie przeniknięcie w życie fińskich chłopów i wyborne opisanie ich obyczajów w więzi z przyrodą”
1940	nagrody nie przyznano
1941	nagrody nie przyznano
1942	nagrody nie przyznano
1943	nagrody nie przyznano
1944		Johannes Jensen	Dania	duński	za „rzadko spotykaną siłę i bogactwo poetyckiej wyobraźni połączone z duchowym umiłowaniem nauki i odrębnością stylu twórczego”
1945		Gabriela Mistral	Chile	hiszpański	za „poezję prawdziwego uczucia, czyniącą jej imię symbolem idealistycznych dażeń dla całej Ameryki Łacińskiej”
1946		Hermann Hesse	Niemcy (od 1923 obywatel Szwajcarii)	niemiecki	za „szlachetnie podniosłą i różnorodną poezję, która zawsze wyróżniała się świeżością natchnienia i rzadko spotykaną czystością ducha”
1947		André Gide	Francja	francuski	za „głębokie i znakomite artystycznie utwory, w których ludzkie problemy przedstawione są z nieustraszonym umiłowaniem prawdy i głęboką przenikliwością psychologiczną”
1948		T. S. Eliot	USA (od 1927 poddany brytyjski)	angielski	za „wydatny wkład nowatorski we współczesną poezję”
1949		William Faulkner	USA	angielski	za „znaczny i unikatowy z artystycznego punktu widzenia wkład w rozwój współczesnej powieści amerykańskiej”
1950		Bertrand Russell	Wielka Brytania	angielski	„jednym z najbłyskotliwszych przedstawicieli racjonalizmu i humanizmu, nieustraszonym bojownikiem o wolność słowa i wolność myśli na Zachodzie”
1951		Pär Lagerkvist	Szwecja	szwedzki	za „siłę artystyczną i absolutną niezależność sądów pisarza, który próbował w swej twórczości odnaleźć odpowiedzi na wieczne pytania stojące przed ludzkością”
1952		François Mauriac	Francja	francuski	za „głęboką przejrzystość duchową i siłę artystyczną, którą ukazuje w swoich powieściach dramat ludzkiego życia”
1953		Winston Churchill	Wielka Brytania	angielski	za „wielkie mistrzostwo utworów o charakterze historycznym i biograficznym, a także błyskotliwą sztukę oratorską, z pomocą której bronił najwyższych ludzkich wartości”
1954		Ernest Hemingway	USA	angielski	za utwór „Stary człowiek i morze”
1955		Halldór Laxness	Islandia	islandzki	za „wyrazistą siłę epicką, która odrodziła wielką sztukę prozatorską Islandii”
1956		Juan Ramón Jiménez	Hiszpania	hiszpański	za „poezję liryczną, wzór wielkiego ducha i czystości artystycznej w hiszpańskiej poezji”
1957	\|	Albert Camus	Francja	francuski	za „ogromny wkład w literaturę, ukazującą znaczenie ludzkiego sumienia”
1958		Borys Pasternak	ZSRR	rosyjski	za „znaczące osiągnięcia we współczesnej poezji lirycznej, a także za kontynuowanie tradycji wielkiej prozy epickiej”
1959		Salvatore Quasimodo	Włochy	włoski	za „poezję liryczną, która z klasyczną żywiołowością wyraża tragiczne doświadczenie naszych czasów”
1960		Saint-John Perse	Francja	francuski	za „wzniosłość i obrazowość”, które „odzwierciedlają uwarunkowania naszych czasów”
1961		Ivo Andrić	Jugosławia	serbsko-chorwacki	za „siłę daru epickiego, pozwalającą w całej pełni odsłonić ludzkie losy i problemy związane z historią jego kraju”
1962		John Steinbeck	USA	angielski	za „realistyczny i poetycki dar, połączony z subtelnym humorem i ostrym widzeniem spraw socjalnych”
1963		Jorgos Seferis	Grecja	grecki	za „wybitne utwory liryczne, oddające pokłon światu starożytnych Hellenów”
1964		Jean-Paul Sartre	Francja	francuski	za „bogatą w idee, przesiąkniętą duchem wolności i poszukiwaniami prawdy twórczość, mającą ogromny wpływ na nasze czasy”
1965		Michaił Szołochow	ZSRR	rosyjski	za „siłę artystyczną i prawdziwość epopei o dońskim kozactwie w przełomowych dla Rosji czasach”
1966		Samuel Agnon	Izrael	hebrajski	za „głęboko oryginalną sztukę prozatorską, przenikniętą żydowskimi motywami ludowymi”
1966		Nelly Sachs	Niemcy (od 1952 obywatel Szwecji)	niemiecki	za „wybitne utwory liryczne i dramatyczne, analizujące los narodu żydowskiego”
1967		Miguel Ángel Asturias	Gwatemala	hiszpański	za „wybitne osiągnięcia twórcze, u podłoża których leży zainteresowanie obyczajami i tradycją Indian Ameryki Łacińskiej”
1968		Yasunari Kawabata	Japonia	japoński	za „mistrzostwo pisarskie, które oddaje istotę japońskiej świadomości”
1969		Samuel Beckett	Irlandia	angielski/ francuski	za to, że „w nowych dla dramatu i prozy formach ukazuje wzniosłość człowieka w jego skrajnym opuszczeniu”
1970		Aleksander Sołżenicyn	ZSRR	rosyjski	za „siłę moralną, zaczerpniętą z tradycji wielkiej literatury rosyjskiej”
1971		Pablo Neruda	Chile	hiszpański	za „poezję, która z nadzwyczajną siłą wyrażała los całego kontynentu”
1972		Heinrich Böll	Niemcy Zachodnie	niemiecki	za „twórczość, w której szeroki ogląd rzeczywistości łączy się z wielką sztuką tworzenia charakterów, twórczość, która stała się ważnym wkładem w odrodzenie niemieckiej literatury”
1973		Patrick White	Australia	angielski	za „epickie i psychologiczne mistrzostwo, dzięki któremu odkryty został nowy literacki kontynent”
1974		Eyvind Johnson	Szwecja	szwedzki	za „sztukę powieściową, przeglądającą się w czasie i przestrzeni i służącą wolności”
1974		Harry Martinson	Szwecja	szwedzki	za „twórczość, w której jest wszystko – od kropli rosy po kosmos”
1975		Eugenio Montale	Włochy	włoski	za „”znaczące osiągnięcia w poezji, która odznaczała się przenikliwością oraz wyrażaniem zupełnie pozbawionych iluzji poglądów na życie”
1976		Saul Bellow	Kanada (od 1941 obywatel USA)	angielski	za „humanizm i subtelną analizę współczesnej kultury, łączące się w jego twórczości”
1977		Vicente Aleixandre	Hiszpania	hiszpański	za „wybijającą się twórczość poetycką, która odzwierciedla sytuację człowieka w kosmosie i we współczesnym społeczeństwie i stanowi świadectwo odrodzenia hiszpańskiej poezji w okresie międzywojennym”
1978		Isaac Bashevis Singer	Polska (od 1943 obywatel USA)	jidysz	za „pełną uczucia sztukę prozatorską która wyrastając z polsko-żydowskich tradycji kulturowych porusza jednocześnie odwieczne problemy”
1979		Odyseas Elitis	Grecja	grecki	za „twórczość poetycką, która w nurcie greckiej tradycji z odczuwalną siłą i intelektualną precyzją maluje walkę człowieka o wolność i niezależność”
1980		Czesław Miłosz	Polska (od 1970 obywatel USA)	polski	za całokształt twórczości
1981		Elias Canetti	Bułgaria (od 1952 obywatel Wielkiej Brytanii)	niemiecki	za „utwory, odznaczające się światopoglądowym bogactwem i siłą artystyczną”
1982		Gabriel García Márquez	Kolumbia	hiszpański	za „powieści i opowiadania, w których fantazja i realizm łączą się w złożony świat poezji, odzwierciedlającej życie i konflikty całego kontynentu”
1983		William Golding	Wielka Brytania	angielski	za „powieści, które dopomagają zrozumieć warunki funkcjonowania człowieka we współczesnym świecie”
1984		Jaroslav Seifert	Czechosłowacja	czeski	za „przenikniętą zmysłowością, otwartością i bogactwem kreatywnej fantazji, która daje obraz ludzkiej niezłomności i wielostronności”
1985		Claude Simon	Francja	francuski	za „połączenie w swej twórczości porządków: poetyckiego i malarskiego”, a także za „głębokie zrozumienie roli czasów w przedstawieniu człowieka”
1986		Wole Soyinka	Nigeria	angielski	Otrzymał ją jako ten, który „w szerokiej perspektywie kulturowej i z poetyckim kolorytem kształtuje dramat istnienia”
1987		Josif Brodski	ZSRR (od 1977 obywatel USA)	rosyjski/ angielski	za „uniwersalne wartości całokształtu twórczości literackiej, odznaczające się jasnością myśli i poetycką siłą”
1988		Nadżib Mahfuz	Egipt	arabski	za trylogię „kairską”
1989		Camilo José Cela	Hiszpania	hiszpański	za „bogatą i mocną prozę, która z powściągliwym współczuciem ukazuje bezbronne istnienie człowieka”
1990		Octavio Paz	Meksyk	hiszpański	za „namiętne pisarstwo z szerokimi horyzontami, cechującymi się inteligencją emocjonalną i humanistyczną uczciwością”
1991		Nadine Gordimer	RPA	angielski	Otrzymała ją jako ta, która „przez swą wspaniałą epikę stała się wielkim dobrodziejstwem dla ludzkości”
1992		Derek Walcott	Saint Lucia	angielski
1993		Toni Morrison	USA	angielski	Otrzymała ją za to, że „w powieściach charakteryzujących się siłą wizji literackiej i poetyckich wartości, przedstawia najważniejsze problemy amerykańskiej rzeczywistości”
1994		Kenzaburō Ōe	Japonia	japoński	za „siłę i poezję w tworzeniu wyimaginowanego świata, w którym życie i mit składają się na poruszający obraz sytuacji człowieka we współczesnym świecie”
1995		Seamus Heaney	Irlandia	angielski	za „dzieła o lirycznej piękności i etycznej głębi, które chwalą cuda dnia codziennego i żywą przeszłość”
1996		Wisława Szymborska	Polska	polski	za „poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”
1997		Dario Fo	Włochy	włoski	Otrzymał ją jako ten, który rywalizuje z błaznami średniowiecznymi w krytykowaniu władzy oraz popieraniu godności uciskanych
1998		José Saramago	Portugalia	portugalski	za dzieło, które „przypowieściami, podtrzymywanymi przez wyobraźnię, współczucie i ironię, stale umożliwia nam pojmowanie iluzorycznej rzeczywistości”
1999		Günter Grass	Niemcy	niemiecki	Otrzymał ją jako ten, którego „swawolne czarne bajeczki portretują zapomnianą twarz historii”
2000		Gao Xingjian	Chiny (od 1998 obywatel Francji)	chiński	Członkowie szwedzkiej akademii najbardziej docenili książkę „Góra duszy”
2001		V. S. Naipaul	Trynidad i Tobago, Wielka Brytania	angielski	jest uważany za „spadkobiercę Conrada, który maluje zmierzch imperiów z perspektywy moralisty”
2002		Imre Kertész	Węgry	węgierski	za „powieści, które przeciwstawiają osobiste doświadczenie jednostki wobec brutalnej bezstronności historii”
2003		John M.Coetzee	RPA (od 2006 obywatel Australii)	angielski	książki laureata odznaczają się „analityczną błyskotliwością i wymownymi dialogami”
2004		Elfriede Jelinek	Austria	niemiecki	za „demaskowanie absurdalności stereotypów społecznych w powieściach i dramatach”
2005		Harold Pinter	Wielka Brytania	angielski	za „odkrywanie przepaści pod codzienną gadaniną i wymuszanie wejścia do zamkniętych przestrzeni ucisku”
2006		Orhan Pamuk	Turcja	turecki	nagrodzono pisarza, który „w poszukiwaniu melancholijnej duszy swojego rodzinnego miasta odkrył nowe symbole zderzenia i przenikania się kultur”
2007		Doris Lessing	Wielka Brytania	angielski	„jej epicka proza jest wyrazem kobiecych doświadczeń. Przedstawia je z pewnym dystansem, sceptycyzmem, ale też z ogniem i wizjonerską siłą”
2008		Jean-Marie Gustave Le Clézio	Francja i Mauritius	francuski	za „nowe odkrycia, poetycką przygodę i sensualną ekstazę, badanie człowieczeństwa ponad i poza granicami cywilizacji”
2009		Herta Müller	Niemcy	niemiecki	jako ta, „która łącząc intensywność poezji i szczerość prozy przedstawia świat wykorzenionych”
2010		Mario Vargas Llosa	Peru (od 1993 obywatel Hiszpanii)	hiszpański	za „odwzorowanie struktur władzy i stanowcze obrazy indywidualnego oporu, buntu i porażki”
2011		Tomas Tranströmer	Szwecja	szwedzki	za „zwięzłe, przejrzyste obrazy, które dają nam świeży dostęp do rzeczywistości